Technische toepassing straling

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3

Doorstralen van voedsel

Hoe straling in de voedselproductie gebruikt kan worden.

Soorten straling herhaling

De drie soorten straling en hun doordringend vermogen

α (Alfa) straling

β (Beta) straling

γ (Gamma) straling

Gamma-straling

Gamma-straling zijn pakketjes 

energie, niet een deeltje. Meestal 

als bijproduct.

Gamma-straling zet je wel in de 

vervalvergelijking.

Gamma-straling: 

0

0

γ

Aangeslagen toestand, zend een energiepakketje uit.

Doorstralen van voedsel

• Om ziektekiemen, zoals salmonella, te doden.
• Insecten en eitjes doden
• Om kiemvorming te voorkomen

Voedsel wordt niet radioactief!

Niet alleen de bacterien die verantwoordelijk zijn voor het rottingsproces worden onschadelijk gemaakt, maar ook insecten en eitjes van insecten. Als stralingsbron wordt kobalt-60 gebruikt dat bij verval β- en γ-straling uitzendt. De kistjes fruit komen via een lopende band onder de bestraler. Dan stopt de band even en wordt het fruit enige tijd doorstraald. Daarna schuift het volgende kistje onder de bestraler.

gamma straling om bacteriën dood te maken

Voordelen

• Het gaat het rijpen, kiemen en bederven van levensmiddelen tegen. Daardoor is de houdbaarheid van de producten langer.
  
• Het doodt ziekmakende organismen in het voedsel.
• verminderd eigenschappen van melkeiwitten die allergieën veroorzaken
• Doorstraling wordt ook gebruikt om voedsel veilig te maken voor personen die extra gevoelig zijn voor infecties. Zoals maaltijden voor bepaalde groepen patiënten met een sterk verminderde afweer tegen infecties. 

Argumenten tegen

Er zijn ook tegenstanders van doorstralen van voedsel. Hun argumenten zijn:

• In plaats van het achteraf verbeteren van de kwaliteit van het eindproduct zou de grondstofproductie beter moeten zijn.
• Het product lijkt vers, maar is het niet. Zichtbare signalen van bederf kunnen na doorstraling zijn verdwenen.

Onterechte argumenten tegen

Consumenten weten niet wat het inhoudt, en denken daardoor soms dat het voedsel een stralingsbron wordt.

Maatschappelijke kwestie

In Nederland wordt vers fruit en verse groenten niet doorstraald. Doorstraling van voedsel mag alleen bij producten waarvoor ontheffing is verleend.

In Nederland moet er op de verpakking staan of voedsel doorstraalt is, omdat de consumentenbond wil dat de consument een keuze heeft.

Maatschappelijke kwestie

Bespreek of het in Nederland toegestaan moet worden vers fruit en groente te doorstralen zonder het te vermelden op de verpakking. Waarom wel of waarom niet.

Leg jullie standpunt uit, aan de hand van drie van de vier invalshoeken

1. Sociaal cultureel
2. Sociaal-economisch
3. politiek juridisch
4. veranderend vergelijkend

Geef de vervalreactie van Kobalt-60, wat gebruikt wordt voor het doorstralen van voedsel

Deze vraag enkel voor bovenbouw HAVO en VWO

60-27 Cobalt --> 60-28 Ni + B- + gamma

De β-straling die het kobalt uitzendt, draagt nauwelijks bij aan het onschadelijk maken van bacteriën en insecten in het fruit.

Geef hiervoor de reden

Vraag voor MAVO, HAVO en VWO

De Beta straling wordt vrijwel volledig geabsorbeerd door de schil van de aardbei.

Bepaal de halveringsdikte van de fruitlaag voor kobalt

1. 50 cm
2. 25 cm
3. 12 cm
4. 6 cm

De halfwaardetijd van de Kobaltbron is 5,27 jaar. De bron blijft bruikbaar tot zijn activiteit gedaald is tot 12,5% van de oorspronkelijke waarde.

Bereken na hoeveel jaar de bron vervangen moet worden.

De halveringstijd van kobalt-60 is 5,72 jaar. Dit betekend dat na 5,27 jaar, de activiteit tot 50% gedaald is. Om de activiteit tot 12,5% te laten dalen, moet de orginele activiteit 3 maal gehalveerd worden.

Dit betekent dat de bron na 3 periodes van 5,72 jaar vervangen moet worden.

De bron moet vervangen worden na:

3 * 5,72 = 15,8 jaar

Na deze les, 

wil ik...

de uitleg nog 1 keer horen

meer voorbeelden krijgen

meer oefeningen maken

de leerstof thuis nog even bekijken

overgaan naar nieuwe leerstof

nog meer te weten komen over de leerstof

niet meer te weten komen over de leerstof